Διανύουμε ήδη την πέμπτη χρονιά της κρίσης στην Ελλάδα, έχουμε μπεί στην διαδικασία ενός τρίτου, πολύ σκληρού μνημονίου και ακόμα δεν έχουμε βγεί από τα αδιέξοδα της οικονομίας ενώ περιμένουμε ακόμα μεγαλύτερα.
Όλοι όσοι κυβερνούν, αναφέρουν ότι τα μνημόνια είναι απαραίτητο κακό και ότι πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, για να ξαναγίνει η οικονομία βιώσιμη και ανταγωνιστική.
Ας κάνουμε μια αναδρομή στα κομβικά χρονικά σημεία αυτής της ιστορίας, μήπως και μπορέσουμε να αναλύσουμε καλύτερα τι έχει συμβεί όλο αυτό το διάστημα και ποιες είναι οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια, έστω και εκ των υστέρων, για να βγούμε από το αδιέξοδο.
Απρίλιος 2010: Ο Γιώργος Παπανδρέου, έχοντας αναλάβει πρωθυπουργός από τον Οκτώβριο του 2009, αναγγέλλει την είσοδο μας σε ευρωπαϊκούς μηχανισμούς στήριξης για να μπορέσει η χώρα να αντιμετωπίσει την δεινή οικονομική κατάσταση, στην οποία έχει περιέλθει. Ακολουθούν διαπραγματεύσεις και υπογράφεται ένα σκληρό μνημόνιο, με την πλάτη στον τοίχο, όπως ισχυρίζεται ο τότε πρωθυπουργός.Το μνημόνιο αυτό αποτελείται από μια σειρά μέτρων για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, εξορθολογισμό των δημοσίων εσόδων και εξόδων, μείωση δαπανών, εξυγίανση του δημόσιου τομέα, καταπολέμηση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Πρόσθετα, περιλαμβάνει μια σειρά από σκληρά φορολογικά μέτρα που πλήττουν το εισόδημα και το βιοτικό επίπεδο του μέσου Έλληνα και μια σειρά από φορολογικές ρυθμίσεις, που οδηγούν σε μείωση της ρευστότητας στην αγορά και στην συνέχεια σε ραγδαία αύξηση της ανεργίας.
Μεταρρυθμίσεις: Το ΠΑΣΟΚ και ο Γιώργος Παπανδρέου, κατά την διακυβέρνηση τους, επέλεξαν να ρίξουν το βάρος στα εισπρακτικά μέτρα, ενώ παράλληλα στην προσπάθεια τους να μην ακουμπήσουν θέματα που θα είχαν πολιτικό κόστος, δεν τόλμησαν τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις που θα βοηθούσαν το κράτος να μπεί στον σωστό δρόμο.
Νοέμβριος 2011: Η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου πέφτει, κυρίως εκ των έσω, μετά από την ανακοίνωση από τον ίδιο δημοψηφίσματος για την αποδοχή ή όχι των πρόσθετων μέτρων που ζητούσε η ΕΕ για να προχωρήσει στο κούρεμα του χρέους. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος (ο οποίος κατά πολλούς είναι εκείνος που πριόνιζε συστηματικά την καρέκλα του ΓΑΠ) τρίβει τα χέρια του και τελικά γίνεται πρόεδρος του κόμματος, ενώ η χώρα μπαίνει σε μια μακρά περίοδο πολιτικής αστάθειας. Σχηματίζεται κυβέρνηση συνεργασίας με την στήριξη ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ, με πρωθυπουργό τον Λουκά Παπαδήμο, η οποία διεκπεραιώνει το κούρεμα του χρέους (το οποίο εκ του αποτελέσματος ήταν ανεπαρκές), υπογράφει το δεύτερο και ακόμα σκληρότερο μνημόνιο ως αντάλλαγμα για το κούρεμα, ολοκληρώνει την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών και οδηγεί την χώρα σε εκλογές τον Μάιο του 2012.
Μεταρρυθμίσεις: Φυσικά, κάτω από το βάρος των πολιτικών συσχετισμών και την γενικότερη πολιτική και κοινωνική αναταραχή, ούτε αυτή η κυβέρνηση τολμάει να ακουμπήσει καίριες μεταρρυθμίσεις, αρκούμενη σε αύξηση των φορολογικών βαρών, στους ίδιους αποδέκτες (μισθωτούς, συνταξιούχους και μικρομεσαίους επαγγελματίες) ως συνήθως.
Μάιος – Ιούνιος 2012: Μετά από δύο εκλογικές αναμετρήσεις με υπηρεσιακή κυβέρνηση στο ενδιάμεσο και με την ΝΔ να έχει υιοθετήσει μια έντονη αντιμνημονιακή ρητορική, υποσχόμενη παράλληλα διαφορετικές διεξόδους από την κρίση, σχηματίζεται εν’ τέλει κυβέρνηση στις 21 Ιουνίου, με την συνεργασία του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ. Σύντομα μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης, ο Αντώνης Σαμαράς συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις των δανειστών της χώρας, παρά τις περί του αντιθέτου υποσχέσεις του και μάλιστα γίνεται ο πιο σκληρός εκφραστής των μνημονίων υπερασπιζόμενος την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις. Μεταρρυθμίσεις που φυσικά δεν προχωρούν ποτέ στην ουσία.
Μεταρρυθμίσεις: Και αυτή η κυβέρνηση επικεντρώθηκε στην φορολογική εξαθλίωση των εισοδημάτων του μέσου πολίτη, ολοκληρώνοντας έτσι την καταστροφή της πραγματικής οικονομίας ή όσης από αυτήν είχε απομείνει.
Ιανουάριος 2015: Μετά από 5 χρόνια δυναμικής και έντονης αντιμνημονιακής ρητορικής, κατά πολλούς σε ακραίο βαθμό, ο ΣΥΡΙΖΑ αναλαμβάνει πανηγυρικά την διακυβέρνηση της χώρας. Έχουν προηγηθεί υποσχέσεις για σκίσιμο των μνημονίων, για επαναδιαπραγμάτευση από μηδενική βάση με τους εταίρους, διαγραφή του χρέους και διάφορα άλλα που δημιουργούν ανησυχία τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Μετά από μια σειρά κωμικοτραγικών καταστάσεων και παλινωδιών σε σχέση με την «διαπραγμάτευση» της ελληνικής κυβέρνησης και 3 ημέρες πριν την εκπνοή του δεύτερου μνημονίου και σχεδόν με άδεια τα ταμεία του κράτους αλλά και των τραπεζών αφού έχει προηγηθεί μεγάλη φυγή καταθέσεων, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοινώνει δημοψήφισμα για να αποφασίσει ο λαός αν δέχεται τα μέτρα που ζητούν οι ευρωπαίοι εταίροι για να συνεχίσουν την παροχή βοήθειας στην Ελλάδα. Σε 1 ημέρα κλείνουν οι τράπεζες, εφαρμόζεται έλεγχος διακίνησης κεφαλαίων (Capital Controls) και η χώρα βρίσκεται εκ νέου ασταθής, πολωμένη, διχασμένη και άφραγκη. Ο Αλέξης Τσίπρας ζητάει βοήθεια, όμως η Ευρώπη αρνείται τιμωρώντας τον και με πρόφαση φυσικά την ολοκλήρωση του δημοψηφίσματος. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός υποστηρίζει ανοικτά το ΟΧΙ το οποίο και κερδίζει πανηγυρικά. Την επομένη κιόλας, ξεκινάει μια νέα διαπραγμάτευση, η οποία οδηγεί σε ένα πολύ χειρότερο αποτέλεσμα την χώρα. Το τρίτο μνημόνιο είναι γεγονός και ο ίδιος ο πρωθυπουργός καλείται, όχι μόνο να εξηγήσει πως το ΟΧΙ έγινε ΝΑΙ, αλλά πώς η έντονη αντιμνημονιακή ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ έγινε μνημόνιο, πώς οι υποσχέσεις έγιναν καπνός. Μέχρι σήμερα, παλεύει με αυτά τα ερωτήματα.
Μεταρρυθμίσεις: Φυσικά, σε όλο αυτό το διάστημα από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούλιο, η διαπραγμάτευση ήταν το επίκεντρο, ενώ η υπόλοιπη διακυβέρνηση υπολειτουργούσε. Φυσικά και δεν πραγματοποιήθηκε καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση, αν εξαιρέσει κανείς το άνοιγμα της ΕΡΤ εκ νέου και την πρόσληψη μερικών καθαριστριών που επαναπροσλήφθηκαν στο ΥΠΟΙΚ, γεγονότα που έγιναν επικοινωνιακή σημαία για την φιλολαϊκή πολιτική της κυβέρνησης.
Σεπτέμβριος 2015: Μετά τα γεγονότα του καλοκαιριού και ενώ ο Αλέξης Τσίπρας έχει απωλέσει τον έλεγχο του κόμματος του – έχει καταφέρει όμως να περάσει τα προαπαιτούμενα της νέας συμφωνίας με την στήριξη των κομμάτων της αντιπολίτευσης – προκηρύσσει εκλογές σε μια προσπάθεια να καθαρίσει το κόμμα του. Στην χειρότερη στιγμή για την χώρα.
Η προεκλογική περίοδος αυτής της αναμέτρησης, είναι ίσως μια από τις πιο κωμικοτραγικές της νεότερης ελληνικής ιστορίας, αφού επικεντρώθηκε στην τεκμηρίωση του ποιο κόμμα είναι λιγότερο μνημονιακό και ποιο αθέτησε υποσχέσεις. Αυτή η διαμάχη φυσικά, έλαβε χώρα μεταξύ κομμάτων που ΚΑΙ μνημόνια ψήφισαν ΚΑΙ μεταρρυθμίσεις δεν έκαναν ΚΑΙ υποσχέσεις περί του αντιθέτου αθέτησαν. Ο Αλέξης Τσίπρας αναδεικνύεται και πάλι νικητής και μάλιστα ενισχυμένος.
Μεταρρυθμίσεις: Μέχρι σήμερα, δεν έχουν γίνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο κράτος. Δεν έχουν εξορθολογιστεί τα έξοδα. Δεν έχουν μπεί οι βάσεις για την ενίσχυση της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας. Δεν έχει καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή. Δεν έχει πολεμηθεί το πελατειακό καθεστώς στην δημόσια διοίκηση. Συνεχίζει να εξυπηρετείται το κομματικό κατεστημένο, το συνδικαλιστικό καρκίνωμα, οι ισχυρές συντεχνίες.
Κι επειδή δεν άλλαξε κάτι ουσιαστικό, αλλά πρέπει να μαζευτούν λεφτά, έχουν μπεί νέοι σκληροί φόροι. Απελευθερώθηκαν οι κατασχέσεις ακόμα και για την πρώτη κατοικία. Μειώθηκαν οι συντάξεις, ακόμα κι αυτές των 300 ευρώ. Αυξήθηκε ο ΦΠΑ, μειώνοντας έμμεσα κι άλλο το μέσο εισόδημα του μέσου πολίτη, που τα έχει πληρώσει ακριβά όλα αυτά.
Έχει όμως ο μέσος πολίτης κάποια ευθύνη για όλα αυτά που του συμβαίνουν?
Η αναδρομή στο παρελθόν, μπορεί να είναι κουραστική, μπορεί και να ενοχλεί.
Αν όμως έχει κάποιος την δυνατότητα να αξιολογήσει τα γεγονότα εκ των υστέρων και βάζοντας τον εαυτό του σε μια απόσταση από αυτά, τότε ίσως έχει την δυνατότητα να κρίνει πότε χρειάστηκαν ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, πότε έγιναν, ποιος τις εφάρμοσε και ποιο όφελος είχαν για την κοινωνία.
Έτσι, κάποιος μπορεί να αντιληφθεί για ποιόν λόγο εδώ και πέντε χρόνια δεν βγαίνουμε από την κρίση, αλλά μπαίνουμε όλο και πιο βαθιά. Επαγωγικά σκεπτόμενος, μπορεί να αντιληφθεί ακόμα και γιατί πληρώνει όλο και περισσότερους φόρους χωρίς αντίκρυσμα.
Και ίσως να σκεφτεί, ότι δεν έχει νόημα που τσακώνεται στο καφενείο και στο Facebook για το ποια κυβέρνηση φταίει για τα μνημόνια, ποια τα εφάρμοσε, ποια του μείωσε το εισόδημα δραματικά.
Κι αν φτάσει κανείς μέχρι εκεί, μπορεί ακόμα να πάει την σκέψη του ένα βήμα παραπέρα και να σκεφτεί, πώς ψήφισε όλα αυτά τα χρόνια? Μήπως με βάση τις υποσχέσεις κι όχι με βάση την πραγματικότητα?
Κι αν ψήφισε κάποιος με βάση τις υποσχέσεις ότι θα γυρίσουμε στο ευχάριστο ΠΡΙΝ, που όμως όλοι ξέρουμε ότι ήταν επίπλαστο και λάθος, μήπως για αυτό δεν πάμε μπροστά?
Με βάση αυτά, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως οι κυβερνήσεις μας διαχρονικά προσπαθούν σκληρά να μας πάνε στο ΠΡΙΝ, ακόμα κι αν δεν τους βγαίνει…
Συμπέρασμα (δικό μου, εσύ βγάλε δικό σου): Ζούμε ό,τι ψηφίσαμε.
Καλή δύναμη!
