Η παιδεία μπορεί να σώσει την Ελλάδα

Η ελληνική κρίση είναι το αποτέλεσμα του τρόπου λειτουργίας του ελληνικού κράτους. Ο κρατισμός στην Ελλάδα λειτούργησε καταστροφικά για το κράτος, ανταγωνιστικά προς τους ιδιώτες και ευνόησε τα μονοπώλια και τις συντεχνίες. Το ελληνικό κράτος αντί να παράγει πλούτο προς όφελος της κοινωνίας, εξυπηρέτησε τις ανάγκες των κομματικών στρατών, που επωφελήθηκαν με διορισμούς στο Δημόσιο και μαϊμού συντάξεις. Τα δημόσια ταμεία λεηλατήθηκαν από ανθρώπους, που ξεκίνησαν φτωχοί την ενασχόληση τους με τα κοινά και σήμερα βρίσκονται κάτοχοι τεράστιων περιουσιών, που η νόμιμη προέλευση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί. Τέλος οι ολιγάρχες ήταν αυτοί, που ωφελήθηκαν περισσότερο από τη διαπλοκή με τους πολιτικούς, αφού δημιούργησαν μονοπώλιο για την λήψη των δημοσίων έργων με πιο κραυγαλέο παράδειγμα την περίοδο προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 2004. Το ελληνικό κράτος βρέθηκε πολύ σύντομα να ξοδεύει περισσότερα από όσα συγκέντρωνε. Για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του κατέφυγε σε υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης, που αποδείχθηκε ανεπαρκής, οδηγώντας έτσι αναγκαστικά σε ένα συνεχή υπέρογκο εξωτερικό δανεισμό, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο, που οδήγησε στη πλήρη αποσύνθεση της οικονομίας. Η διαφθορά εξαπλώθηκε στην ελληνική κοινωνία από πάνω προς τα κάτω και το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης βαρύνει τους πολιτικούς. Τα φαινόμενα διαφθοράς έδιωξαν στο εξωτερικό χιλιάδες άξιους συμπολίτες μας για αναζήτηση αξιοπρέπειας και αξιοκρατίας. Η ΕΕ έχει επίσης μερίδιο ευθύνης, αφού οι ελεγκτικοί της μηχανισμοί έκαναν τα στραβά μάτια στα φαινόμενα διαφθοράς καθιστώντας την συνυπεύθυνη στην ελληνική τραγωδία.

Η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με την καταστροφή. Η τελευταία πράξη του ελληνικού δράματος ήταν το Μνημόνιο. Η Ελλάδα είχε να επιλέξει ανάμεσα στο τεχνητό κώμα και στο ξαφνικό θάνατο. Το Μνημόνιο ήταν απλά η καρφίτσα στην ελληνική φούσκα, δηλαδή η απόδειξη ότι χρεοκοπήσαμε ως κοινωνία και έθνος. Τα αίτια της χρεοκοπίας βρίσκονται στην έλλειψη παιδείας. Οι νέο-Έλληνες δεν διδάχτηκαν αρχαία τραγωδία και το σχήμα ύβρις→ άτη→ νέμεσις→ τίσις με αποτέλεσμα να ζήσουν τις συνέπειες της αλαζονείας τους. Στους αρχαίους Έλληνες η ύβρις εκφράζεται και ως η αλαζονεία και η αυθάδεια απέναντι στους νόμους της πολιτείας. Η ύβρις οδηγεί στην άτη, που είναι η θόλωση της κρίσης των ανθρώπων, που με τη σειρά της οδηγεί σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα. Το σφάλμα αυτό προκαλεί την οργή των θεών, δηλαδή τη νέμεση, που επιφέρει την τίση, δηλαδή τη τιμωρία και τη καταστροφή. Στο παραπάνω σχήμα είναι εύκολο να αναγνωρίσει κανείς πρόσφατα ιστορικά γεγονότα. Υπάρχει αμφιβολία, ότι η Ελλάδα είναι το αντίθετο του κράτους δικαίου ή ότι Έλληνες διέπραξαν επανειλημμένα σοβαρά σφάλματα λόγω της αλαζονείας τους; Τέλος αμφισβητεί κανείς, ότι οι αριθμοί δεν συγχωρούν και ότι η πορεία προς την καταστροφή ήταν σίγουρη;

Η παιδεία στην Ελλάδα έχει καταρρεύσει. Η δημόσια εκπαίδευση βασίζεται σε αναχρονιστικές μεθόδους, ενώ οι συνεχείς «μεταρρυθμίσεις» έκαναν περισσότερο κακό παρά καλό. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι, ότι οι Έλληνες μαθητές μισούν το σχολείο γιατί επιβραβεύεται η παπαγαλία και η κούφια γνώση. Η έλλειψη αριστείας στο σχολείο είχε ως αποτέλεσμα το πρόβλημα τελικά να καταλήγει και να γιγαντώνεται στην ανώτερη/ανώτατη εκπαίδευση. Όλοι πρέπει να μπουν στο Πανεπιστήμιο σύμφωνα με την λογική του βολέματος, που κυριάρχησε στη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Οι συνέπειες στην αγορά εργασίας ήταν τραγικές, με πλήρη απαξίωση της τεχνικής εκπαίδευσης και ταυτόχρονα υπερπληθώρα πτυχιούχων πανεπιστημίου σε μια κορεσμένη αγορά. Η αποδέσμευση της εκπαίδευσης από την αγορά εργασίας από σύνθημα έγινε δόγμα. Σταδιακά τα ΑΕΙ και ΤΕΙ οδηγήθηκαν σε αποσύνθεση λόγω των απαρχαιωμένων προγραμμάτων σπουδών, της έλλειψης αξιολόγησης, της κουλτούρας των αιώνιων φοιτητών, της διαπλοκής των καθηγητών-φοιτητών και της κατάχρησης του πανεπιστημιακού ασύλου. Τα παραπάνω συντέλεσαν στην εσωστρέφεια του ελληνικού πανεπιστημίου την εποχή, που η παγκοσμιοποίηση όριζε νέα στάνταρ.

Η αλλαγή σελίδας στη παιδεία είναι αναγκαία για την επιβίωση της χώρας. Αν οι Έλληνες είχαν λάβει την κατάλληλη παιδεία, ίσως σήμερα τα πράγματα να ήταν τελείως διαφορετικά και να μην μιλούσαμε για πτώχευση, έξοδο από το ευρώ και άνοδο των άκρων στην κοινωνία. Απαιτείται εδώ και τώρα μια δημιουργική καταστροφή, που θα σηματοδοτήσει το τέλος της παρακμής της ελληνικής εκπαίδευσης. Η επανεκκίνηση πρέπει να βασίζεται σε βέλτιστες πρακτικές. Θα πρέπει να τεθεί ως εθνική στρατηγική τα ελληνικά ΑΕΙ και ΤΕΙ να γίνουν ανταγωνιστικά αυτών του εξωτερικού. Είναι γεγονός, ότι ελάχιστα ελληνικά ΑΕΙ/ΤΕΙ καταφέρνουν να βρουν μια θέση ανάμεσα στα 100 ή 500 καλύτερα πανεπιστήμια παγκοσμίως. Απαιτείται απελευθέρωση της αγοράς για να συνυπάρχουν δημόσια και ιδιωτική ανώτερη/ανώτατη εκπαίδευση και να ενθαρρυνθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ τους, για να προωθηθεί η αριστεία. Μια πραγματικά γενναία μεταρρύθμιση στην παιδεία απαιτεί τα δημόσια ιδρύματα να στοχεύσουν στη διεθνή αναγνωσιμότητα τους. Πρέπει να δοθούν κίνητρα για ίδρυση παραρτημάτων από ξένα ιδρύματα με υψηλό κύρος και όχι franchise. Τέλος πρέπει να ενθαρρυνθούν οι ελληνικές ιδιωτικές πρωτοβουλίες για να επενδύσουν καθιστώντας τα πτυχία τους ισότιμα με αυτά των δημοσίων ιδρυμάτων. Σήμερα οι αντιμεταρρυθμιστικές πολιτικές της παρούσας κυβέρνησης οδηγούν στη πλήρη απαξίωση του ελληνικού πανεπιστημίου. Η επαναφορά αναχρονιστικών καταστάσεων, όπως οι αιώνιοι φοιτητές, τα όργανα συνδιοίκησης, το άσυλο αλλά και η κατάργηση των αγγλόφωνων προπτυχιακών προγραμμάτων και της αξιολόγησης αποτελούν τη χαριστική βολή στην ετοιμοθάνατη τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Η δημόσια και ιδιωτική ανώτερη/ανώτατη εκπαίδευση πρέπει να αντιμετωπιστούν ως σύνολο και όχι ξεχωριστά. Απαιτείται μια εθνική στρατηγική αναβάθμισης. Η αναβάθμιση πρέπει να κάνει ανταγωνιστική τη χώρα στη παγκόσμια αγορά παροχής γνώσης και έρευνας. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει πόλος έλξης ξένων φοιτητών. Η εξωστρέφεια μπορεί να συνεισφέρει άμεσα στο ΑΕΠ. Πως όμως θα έρθουν οι ξένοι φοιτητές στην Ελλάδα; Θα πρέπει να μάθουμε από τις διαθέσιμες βέλτιστες πρακτικές. Γιατί οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο προσελκύουν κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες φοιτητές από όλο το πλανήτη; Συγκεκριμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο για το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 υπολογίζεται, ότι σπούδαζαν 435.235 φοιτητές με το 70% αυτών να προέρχεται από χώρες εκτός ΕΕ. Για το ίδιο ακαδημαϊκό έτος η άμεση συνεισφορά τους στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου υπολογίζεται στα 9.4 δις λίρες Αγγλίας για δίδακτρα, διαμονή και κατανάλωση. Υπολογίζεται, ότι ένας μη ευρωπαίος φοιτητής ξοδεύει κάθε χρόνο κατά μέσο όρο 24.000 λίρες Αγγλίας, ποσό αρκετά μεγαλύτερο από αυτό που ξοδεύει ένας Ευρωπαίος φοιτητής. Ας σκεφτούμε λοιπόν τι όφελος θα είχε η ελληνική οικονομία αν καταφέρναμε να προσελκύσουμε στην Ελλάδα μερικές χιλιάδες Κινέζους ή Ινδούς φοιτητές. Για να έρθουν όμως οι Κινέζοι ή οι Ινδοί φοιτητές στην Ελλάδα και να επενδύσουν για την εκπαίδευση τους χρειάζεται να υπάρχει το κατάλληλο προϊόν. Είναι απαραίτητη η δημιουργία αγγλόφωνων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Αυτό που σήμερα είναι η εξαίρεση πρέπει να γίνει ο κανόνας, άλλωστε τα αγγλικά είναι η γλώσσα της οικονομίας, της πληροφορικής και πολλών άλλων επιστημών. Η ανώτερη/ανώτατη αγγλόφωνη εκπαίδευση δεν είναι μόνο το κίνητρο για να προσελκύσουμε ξένους φοιτητές. Την ίδια στιγμή θα αποτελέσει αναβάθμιση των σπουδών και για τους Έλληνες φοιτητές, που θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις προκλήσεις και τα ερεθίσματα ενός πολυεθνικού περιβάλλοντος. Η διδασκαλία στα αγγλικά δεν πρέπει να αντικαταστήσει την διδασκαλία στα ελληνικά, αλλά όσα προγράμματα σπουδών έχουν εξωστρεφή φύση (ναυτιλία, τουρισμός, πληροφορική, διοίκηση επιχειρήσεων) επιβάλλεται να υιοθετήσουν τη δίγλωσση διδασκαλία. Τέλος η διδασκαλία στα αγγλικά θα προσελκύσει και καθηγητές από το εξωτερικό, που θα μεταφέρουν σημαντική εμπειρία και γνώσεις στην Ελλάδα.

Εκτός των ξένων φοιτητών, που θα επιλέξουν την Ελλάδα για σπουδές, θα δημιουργηθούν κίνητρα για μείνουν στην Ελλάδα και οι χιλιάδες Έλληνες, που φεύγουν κάθε χρόνο για σπουδές στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ ο αριθμός των Ελλήνων φοιτητών, που σπουδάζει σήμερα στο εξωτερικό, αγγίζει τους 35.000. Μαζί με τους Έλληνες φοιτητές του εξωτερικού φεύγουν από τη χωρά και τεράστια χρηματικά ποσά. Επιπλέον πολλοί φοιτητές παραμένουν στο εξωτερικό στερώντας από τη χώρα χιλιάδες νέους επιστήμονες και επαγγελματίες. Η παρουσία χιλιάδων ξένων φοιτητών εκτός του άμεσου οφέλους στο ΑΕΠ θα δημιουργήσει και έμμεσα οφέλη. Ένα από αυτά θα είναι η θετική συμβολή στο τουρισμό, αφού συγγενείς και φίλοι των ξένων φοιτητών θα μπορούν να επιλέξουν τη χώρα μας για τις διακοπές τους. Επίσης θα αυξηθεί η επιρροή της Ελλάδας στις χώρες προέλευσης των φοιτητών, καθώς όσοι θα επιστρέφουν στη πατρίδα τους θα διατηρούν δυνατούς δεσμούς με τη χώρα μας. Άλλη μια θετική επίδραση θα είναι η εξοικείωση των ξένων φοιτητών με τα ελληνικά προϊόντα, τα οποία θα βρουν νέους δρόμους για τις αγορές του εξωτερικού. Τέλος, έχει αποδειχθεί, ότι τα πολυπολιτισμικά φοιτητικά περιβάλλοντα σχετίζονται άμεσα με την καινοτομία, αφού η διαφορετικότητα και η ποικιλομορφία μπορεί να οδηγήσει σε πετυχημένες συνεργασίες. Η Ελλάδα καλώς ή κακώς δεν μπορεί να αναπτύξει βαριά βιομηχανία, ούτε αγροτική παραγωγή ανταγωνιστική άλλων κρατών. Η βαριά βιομηχανία της χώρας είναι ο τουρισμός και η ναυτιλία, γιατί όχι να μην γίνει και η παροχή εκπαίδευσης; Η εκπαίδευση σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας, μπορούν να αποτελέσουν την ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας. Ένα φιλικό περιβάλλον καινοτομίας μπορεί να προσελκύσει startups από το εξωτερικό δημιουργώντας χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Για να γίνει όμως η Ελλάδα η Silicon Valley της Μεσογείου εκτός από τις ειδικές οικονομικές ζώνες και τα φορολογικά κίνητρα χρειάζεται και το κατάλληλο οικοσύστημα. Πολλές φορές οι γραφειοκράτες βλέπουν μόνο τους αριθμούς, όμως πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν οι άνθρωποι. Θα πρέπει λοιπόν αν θέλουμε να πετύχουμε το δικό μας οικονομικό θαύμα να επενδύσουμε στους ανθρώπους μας. Η κατάλληλη εκπαίδευση είναι το κλειδί για να δημιουργηθεί μια γενιά στελεχών, επιστημόνων και επαγγελματιών, για να οδηγήσει την Ελλάδα στο μέλλον.

Γεώργιος-Μαρίνος Παπανικολάου

Πηγές:

• (2015)  Wikipedia, The Free Encyclopedia. Available at: http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hubris&oldid=654856693
• Kelly, U., McNicolland, I., White, J. (2014) The impact of universities on the UK economy. [online] London: Universities UK. Available at: http://www.universitiesuk.ac.uk/highereducation/Documents/2014/TheImpactOfUniversitiesOnTheUkEconomy.pdf
• The Athens Review of books. (2014) Λύση η (δημιουργική) καταστροφή;. The Athens Review of books. [online] 47. Available at: http://athensreviewofbooks.com/?p=866
• Λακασάς, Α. (2015) Κατάργηση αγγλόφωνων τμημάτων. Η Καθημερινή. [online] 24/4/2015. Available at: http://www.kathimerini.gr/812572/article/epikairothta/ellada/katarghsh-agglofwnwn-tmhmatwn
• Λακασάς, Α. (2015) Υπεκφυγές Μπαλτά για την κατάργηση αγγλόφωνων τμημάτων. Η Καθημερινή. [online] 24/4/2015. Available at: http://www.kathimerini.gr/812686/article/epikairothta/ellada/ypekfyges-mpalta-gia-thn-katarghsh-agglofwnwn-tmhmatwn
• Παπαθεοδώρου, Α. (2013) Σουμπέτερ, Υφεση και Τουριστική Εκπαίδευση: Δημιουργική Καταστροφή ή Καταστροφή της Δημιουργικότητας; Το Βήμα [online] 8/3/2013. Available at: http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=501836