ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ – Εγχειρίδιο Χρήσης

Ας ξεκινήσω αυτό το γραπτό μου έτσι:

Η Δημοκρατία είναι μια. Και είναι ίδια για όλους. Ή τουλάχιστον έτσι την σκέφτηκαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι (ξέρεις…αυτοί που επικαλούμαστε όλοι οι Νεοέλληνες, ακόμα κι αυτοί που δεν είναι και πολύ δημοκράτες στην αντίληψη, αλλά και στις πράξεις…) και την εξέλιξαν μεταγενέστεροι ηγέτες που οδήγησαν τις τύχες αυτής της χώρας.

Το ένδοξο παρελθόν της Ελλάδας, του λίκνου του πολιτισμού και της δημοκρατίας, της τόσο όμορφης αλλά και ταλαιπωρημένης χώρας που μας φιλοξενεί, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το φαιδρό παρόν και το αβέβαιο μέλλον της.

Όλο και περισσότερο ακούω τα τελευταία χρόνια, ότι «εμείς οι Έλληνες δώσαμε τον πολιτισμό και την δημοκρατία σε ολόκληρο τον κόσμο». Και είναι αλήθεια. Θα ήθελα όμως να ακούσω τι δίνουμε τώρα και τι μπορούμε να δώσουμε στο μέλλον. Θα ήθελα να νιώσω ότι δεν «καθόμαστε» πάνω στα επιτεύγματα μιας παλιότερης Ελλάδας, αλλά προσπαθούμε να δημιουργήσουμε τα επιτεύγματα μιας νέας, ισχυρότερης, πιο ανθρώπινης, πιο δημοκρατικής και προοδευτικής Ελλάδας. Δεν το νιώθω, δυστυχώς, μάλλον θα έλεγα ότι συμβαίνει το αντίθετο και αυτό δεν το λές κι αισιόδοξη προοπτική… (αυτό όμως είναι μια άλλη, μεγάλη κουβέντα…)

Το θέμα με την δημοκρατία, γιατί από την αντίληψη της δημοκρατίας θεωρώ ότι ξεκινούν όλα τα προβλήματα, είναι το πόσο διαφορετικά την αντιλαμβάνεται ο καθένας. Για αυτό και πρέπει πρώτα να αντιληφθούμε όλοι ότι η δημοκρατία, ΔΕΝ είναι όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας. Δεν είναι ποίηση ή τραγούδι, για να φέρει ο καθένας τα νοήματα και τις έννοιες στα μέτρα των βιωματικών του αντιλήψεων και της προσωπικής αισθητικής του.

Ένα άλλο θέμα, είναι η επιλεκτική εφαρμογή της κι αυτό δεν πηγάζει τόσο από την αντίληψη της έννοιας που αναφέρω προηγουμένως (αν και είναι σχετικό σε ένα βαθμό), αλλά από την ενσυνείδητη ή υποσυνείδητη καταστρατήγηση της, με δεδομένο ότι τα προσωπικά «θέλω» ή «μπορώ» του καθενός, οδηγούν πολύ συχνά τις επιλογές μας σε διαφορετικό δρόμο από εκείνον της δημοκρατίας. Δεν ξέρω έναν άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένου και εμού, που να μην έχει πέσει σε αυτό το παράπτωμα κάποια στιγμή. Προσωπικά, έχω πιάσει πολλές φορές τον εαυτό μου να έχει κάνει τέτοιου είδους λάθη και αν το καλοσκεφτείς με ειλικρίνεια, το ίδιο έχει συμβεί και με εσένα, τουλάχιστον μια φορά.

Κατά βάση λοιπόν, δεν είναι η δημοκρατία δύσκολη, δεν χρειάζεται «Εγχειρίδιο Χρήσης» για να εφαρμόζεται. Το δύσκολο είναι να πολεμήσει κανείς για να κάνει τις προσωπικές του υπερβάσεις, να ξεπεράσει το «Εγώ» ενισχύοντας το «Εμείς». Το «Εμείς» είναι η δημοκρατία. Αυτό είναι όλο το εγχειρίδιο χρήσης. Μια λέξη: ΕΜΕΙΣ.

Μιλάμε για την κρίση, για την προσπάθεια εξόδου από αυτή, για ανάπτυξη, κοινωνική δικαιοσύνη που έχει εκλείψει, για ένα πιο σίγουρο μέλλον για εμάς και τα παιδιά μας. Όλα αυτά είναι ανέφικτα αν δεν τα δούμε ως προϋποθέσεις για όλους και αν δεν σταματήσουμε να βάζουμε τον εαυτό μας σαν κεντρική μονάδα αυτής της επιδίωξης. Και δεν είναι καθόλου κακό ο καθένας να επιδιώκει το καλύτερο για τον εαυτό του, είναι όμως βέβαιο ότι για κάθε δημοκράτη αυτό το καλύτερο περνάει πρώτα από το καλό του συνόλου της κοινωνίας. Σε μια ευημερούσα κοινωνία, τα οφέλη για το άτομο είναι σαφώς περισσότερα από ότι σε μια παραπαίουσα κοινωνία γιατί αυτά πολλαπλασιάζονται από το σύνολο.

Ας θυμηθούμε λοιπόν μερικά βασικά χαρακτηριστικά της δημοκρατίας:

1. Όλοι είμαστε ίσοι. Δεν έχω δικαίωμα για περισσότερη δημοκρατία από εσένα.
2. Η δημοκρατία δεν συνεπάγεται μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις.
3. Η δημοκρατία, όταν εφαρμόζεται ορθά και με συνέπεια, δεν έχει αδιέξοδα.
4. Υπάρχει μια μόνο έννοια της δημοκρατίας. Δεν βγαίνει σε διάφορες «γεύσεις».

Δεν έγραψα αυτό το κείμενο για να κάνω μαθήματα δημοκρατικής αντίληψης σε κανέναν, ούτε για να δείξω ότι καταλαβαίνω την δημοκρατία καλύτερα από άλλους. Ούτε καν για να υπονοήσω ότι είμαι πιο δημοκράτης από τον μέσο όρο. Είναι απλά μια υπενθύμιση, ξεκινώντας από τον εαυτό μου, για πολύ σημαντικά πράγματα που ξεχνάμε, ίσως γιατί τα θεωρήσαμε δεδομένα αλλά δεν τα διαφυλάξαμε όσο έπρεπε. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα, να λέμε αρκετά συχνά ότι «η πολλή δημοκρατία μας έβλαψε» αντί να παραδεχόμαστε ότι δεν εφαρμόσαμε την δημοκρατία όπως έπρεπε. Κι αυτό έχει πολλές διαστάσεις, τόσο πολιτικά όσο και κοινωνικά.

Μετά από αυτή την υπενθύμιση, προτείνω να πάρει ο καθένας λίγη ώρα και να σκεφτεί πόσο δημοκράτης είναι στην καθημερινότητα του. Σε κάθε έκφανση της ζωής του και σε σχέση με τον περίγυρο του και την ευρύτερη κοινωνία που ζεί.

Εγώ το έκανα και ένιωσα λίγο άβολα με τον εαυτό μου. Θα προσπαθήσω να γίνω πιο δημοκράτης και στα έργα, όχι μόνο στα λόγια ξεπερνώντας τα προσωπικά ψυχολογικά μου εμπόδια.